Σύγχρονες Τάσεις στην Κλασική Φιλολογία

By contrast, the annual conferences on Trends in Classics in Thessaloniki offer a stimulating occasion in which topics on Latin language and literature are regularly discussed.” 

Therese Fuhrer (2024), “National Traditions”, in: Bruce Gibson / Christopher Whitton (eds.), The Cambridge Critical Guide to Latin Literature, Cambridge, 466.

Το 2007 χάρη στις πρωτοβουλίες του Ακαδημαϊκού και καθηγητή του ΑΠΘ κ. Αντωνίου Ρεγκάκου και την υποστήριξη του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Genova Franco Montanari καθιερώθηκε η επιστημονική σειρά διεθνών συνεδρίων με τίτλο «Σύγχρονες Τάσεις στην Κλασική Φιλολογία». Η σειρά αυτή έθεσε τον φιλόδοξο στόχο να καταστήσει το Τμήμα Φιλολογίας και την πόλη της Θεσσαλονίκης ευρύτερα διεθνές κέντρο των φιλολογικών εξελίξεων στον χώρο της Αρχαίας Ελληνικής και Λατινικής Φιλολογίας. Επιδίωξη είναι να συγκεντρώνονται με ετήσια περιοδικότητα διαπρεπείς επιστήμονες της Αρχαίας Ελληνικής και Λατινικής Φιλολογίας, με σκοπό να παρουσιάσουν εργασίες στα συνέδρια με συγκεκριμένη θεματική που λαμβάνουν χώρα υπό την αιγίδα της εν λόγω σειράς. Σε κάθε ένα από τα συνέδρια αυτά συμμετέχουν κατά μέσο όρο τριάντα ομιλητές από πανεπιστήμια της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Τα πορίσματα των εργασιών του συνεδρίου δημοσιεύονται στην καταξιωμένη διεθνή σειρά Trends in Classics-Supplementary Volumes με επιμελητές έκδοσης τους καθηγητές Franco Montanari και Αντώνιο Ρεγκάκο.

Από το 2007 διοργανώθηκαν 18 παρόμοια συνέδρια υπό την αιγίδα της ίδιας σειράς, η οποία απέκτησε διεθνή εμβέλεια. Ενδεικτικό της εξωστρέφειας του θεσμού αποτελεί και το γεγονός πως πολύ συχνά στην οργανωτική επιτροπή των συνεδρίων αυτών συμμετέχουν διαπρεπείς επιστήμονες από Πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως του Cambridge, της Genova, του Freiburg, ή διοργανώνονται από κοινού με Τμήματα του εξωτερικού που θεραπεύουν το ίδιο γνωστικό αντικείμενο (π.χ. University of Oxford, University of Munich, William & Mary, κ.λπ.).

Χρόνο με το χρόνο ο θεσμός των συνεδρίων για τις «Σύγχρονες Τάσεις στην Κλασική Φιλολογία» κατόρθωσε να καταστήσει τη Θεσσαλονίκη επίκεντρο των διεθνών φιλολογικών εξελίξεων, προσελκύοντας κλασικούς φιλολόγους που αντιπροσωπεύουν την πρωτοπορία της φιλολογικής έρευνας, και να καθιερωθεί ως μια από τις πλέον καταξιωμένες σειρές συνεδρίων στον χώρο των Κλασικών Σπουδών παγκοσμίως, εφάμιλλη των Society for Classical Studies (SCS), Fédération internationale des associations d’études classiques (FIEC), Classical Association of the Middle West and South (CAMWS), Classical Association of Scotland (CAS), κλπ.

Ο στόχος της σειράς των Διεθνών αυτών Συνεδρίων θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως έχει σε μεγάλο βαθμό επιτευχθεί. Κατά την τελευταία αξιολόγηση (2021) του QS World University Rankings στο πεδίο των Κλασικών Σπουδών (Classics and Ancient History), ο Τομέας Κλασικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ κατετάγη στη 14η θέση της παγκόσμιας κατάταξης. Ο κατάλογος του 2021 περιλαμβάνει στις πρώτες θέσεις ορισμένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια παγκοσμίως, όπως η Οξφόρδη, το Κέιμπριτζ, η Ρώμη, το Χάρβαρντ, το Γέιλ, ενώ ο Τομέας Κλασικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ καταλαμβάνει υψηλότερη θέση και από ιστορικά ιδρύματα, όπως το Στάνφορτ, το Σικάγο, το Κολούμπια: https://www.topuniversities.com/university-rankings/university-subject-rankings/2021/classics-ancient-history

Αξίζει να επισημανθεί ότι οι Κλασικές Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο βρίσκονται σταθερά πλέον τα τελευταία χρόνια στην εικοσάδα παγκοσμίως, συνεχίζοντας με επιτυχία την παράδοση που ξεκίνησε το 1926 με την ίδρυση της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ σε χρόνια δύσκολα.

Το κύρος της διοργάνωσης επισφραγίζεται, άλλωστε, από το γεγονός ότι οι τόμοι των πρακτικών των συνεδρίων δημοσιεύονται από τον μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο της ηπειρωτικής Ευρώπης στον χώρο των ανθρωπιστικών σπουδών, De Gruyter Brill, Βερολίνο/Βοστώνη: https://degruyterbrill.com

Ειδικότερα, το πρώτο συνέδριο για τις «Σύγχρονες Τάσεις στην Κλασική Φιλολογία» έλαβε χώρα από τις 6 έως τις 8 Δεκεμβρίου 2007 με θέμα «Narratology and Interpretation: The Content of the Form in Ancient Texts» και διοργανώθηκε από τους καθηγητές Αντώνιο Ρεγκάκο και Jonas Grethlein. Στο συνέδριο συμμετείχαν 23 καταξιωμένοι κλασικοί φιλόλογοι από πανεπιστήμια της Ελλάδας (ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, Πανεπιστήμιο Κρήτης), της Ευρώπης (University of Cambridge, University of Oxford, University of Genova) και της Αμερικής (Yale, Cornell, University of Michigan). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110214536/html

Το δεύτερο κατά σειρά συνέδριο διοργανώθηκε από τις 5 έως τις 7 Δεκεμβρίου 2008 με θέμα «Language-Text-Literature: Archetypes, Concepts, and Contents of Ancient Scholarship and Grammar». Στο συνέδριο παρουσίασαν τις ανακοινώσεις τους 32 εξέχοντες καθηγητές από τα Πανεπιστήμια, μεταξύ άλλων, του Cambridge, του Leiden, και του Brown. Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110254044/html

Το τρίτο συνέδριο πραγματοποιήθηκε από τις 3 έως τις 6 Δεκεμβρίου 2009 και είχε ως θέμα «Crisis on Stage: Tragedy and Comedy in Late Fifth-Century Athens». Το συνέδριο διοργανώθηκε από κοινού από τα Τμήματα Κλασικής Φιλολογίας του ΑΠΘ και του Πανεπιστημίου του Freiburg και στην οργανωτική επιτροπή του συμμετείχαν οι καθηγητές Αντώνιος Ρεγκάκος, Bernhard Zimmermann, Πουλχερία Κυριάκου και Ανδρέας Μαρκαντωνάτος. Στο συνέδριο παρουσίασαν τις εργασίες τους 21 κορυφαίοι καθηγητές, εκπροσωπώντας πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής (όπως ΑΠΘ, University of Rome, University of Basel, University of Cambridge, Columbia). Πρακτικά:  https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110271560/html

Το τέταρτο συνέδριο διοργανώθηκε από τις 28 έως τις 30 Μαΐου 2010 και είχε ως θέμα «Homer in the 21th Century: Orality, Neoanalysis, Interpretation». Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Αντώνιος Ρεγκάκος, Χρήστος Τσαγγάλης και Franco Montanari και στις εργασίες του συνεδρίου έλαβαν μέρος 30 διακεκριμένοι ομηριστές από ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια (όπως ΑΠΘ, University of Cambridge, University of Oxford, University of Freiburg, University of Texas, University of Toronto, University of Michigan, Yale, Harvard, Cornell κ.ά.). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110272017/html

Το πέμπτο συνέδριο έλαβε χώρα από τις 27 έως τις 29 Μαΐου 2011 με θέμα «Generic Interfaces: Encounters, Interactions and Transformations in Latin Literature». Το συνέδριο διοργανώθηκε από τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ σε συνεργασία με το Corpus Christi College for the Study of Greek and Roman Antiquity του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Θεόδωρος Παπαγγελής, Stephen Harrison, Αντώνιος Ρεγκάκος και Σταύρος Φραγκουλίδης, ενώ εργασίες τους παρουσίασαν 27 διαπρεπείς λατινιστές από πανεπιστήμια της Ελλάδας, της Ευρώπης, της Αμερικής, και της Αυστραλίας (όπως ΑΠΘ, University of Oxford, University of Cambridge, University of London, Columbia, Yale, Harvard, Brown και University of Sydney). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110303698/html

Το έκτο συνέδριο διοργανώθηκε από τις 25 έως τις 27 Μαΐου 2012 με θέμα «Hellenistic Studies at a Crossroads: Exploring Texts, Contexts and Metatexts». Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Richard Hunter, Franco Montanari, Αντώνιος Ρεγκάκος και Εβίνα Σιστάκου και ανακοινώσεις παρουσιάστηκαν από 22 έγκριτους καθηγητές ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων (όπως ΑΠΘ, University of Cambridge, University of Oxford, University of Naples, University of New York κ.ά.). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110342949/html

Το έβδομο συνέδριο πραγματοποιήθηκε από τις 7 έως τις 9 Ιουνίου 2013 και είχε ως θέμα «Knowing Future Time in and through Greek Historiography». Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Jonas Grethlein, Αλεξάνδρα Λιανέρη και Αντώνιος Ρεγκάκος. Στο συνέδριο έλαβαν μέρος 23 διακεκριμένοι καθηγητές κλασικής φιλολογίας από πανεπιστήμια της Ελλάδας και άλλων 8 χωρών (όπως ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστήμιο Κύπρου, University of Oxford, University of Texas). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110430783/html

Το όγδοο συνέδριο έλαβε χώρα από τις 29 Μαΐου έως τη 1 Ιουνίου 2014 με θέμα «Roman Drama and its Contexts». Το συνέδριο διοργανώθηκε από τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ σε συνεργασία με το Corpus Christi College for the Study of Greek and Roman Antiquity του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Θεόδωρος Παπαγγελής, Richard Hunter, Stephen Harrison, Αντώνιος Ρεγκάκος και Σταύρος Φραγκουλίδης και στις εργασίες του συνεδρίου έλαβαν μέρος 43 κορυφαίοι λατινιστές, εκπροσωπώντας πανεπιστήμια από 7 διαφορετικές χώρες (όπως ΑΠΘ, University of Oxford, University of Manchester, University of Granada, Columbia, Berkeley, Yale). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110456509/html

Το ένατο συνέδριο πραγματοποιήθηκε από τις 29 έως τις 31 Μαΐου 2015 με θέμα «Dialect, Diction and Style in Greek Literary and Inscribed Epigram». Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Franco Montanari, Αντώνιος Ρεγκάκος και Εβίνα Σιστάκου και στις εργασίες του συνεδρίου έλαβαν μέρος 24 καταξιωμένοι ελληνιστές από κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού (όπως University of Bologna, University of Oxford, University of Toronto, Columbia, Yale, Georgetown κ.ά.). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110498790/html

Το δέκατο συνέδριο έλαβε χώρα από τις 27 έως τις 29 Μαΐου 2016 και είχε ως θέμα «Polybius and his Legacy: Tradition, Historical Representation, Reception». Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Αντώνιος Ρεγκάκος, Νίκος Μήλτσιος και Μελίνα Ταμιωλάκη, ενώ ανακοινώσεις παρουσίασαν 22 διαπρεπείς ελληνιστές και λατινιστές, εκπροσωπώντας Πανεπιστήμια από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αγγλία, την Ιρλανδία, και την Αμερική (όπως ΑΠΘ, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Πανεπιστήμιο Κύπρου, University of Oxford, University of Dublin, Yale, Berkeley κ.ά.). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110584844/html

Το ενδέκατο συνέδριο πραγματοποιήθηκε από τις 25 έως τις 27 Μαΐου 2017 με θέμα «Intratextuality and Roman Literature». Το συνέδριο διοργανώθηκε από τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ σε συνεργασία με το Corpus Christi College for the Study of Greek and Roman Antiquity του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Θεόδωρος Παπαγγελής, Stephen Harrison, Αντώνιος Ρεγκάκος και Σταύρος Φραγκουλίδης και στις εργασίες του συνεδρίου έλαβαν μέρος 29 καταξιωμένοι καθηγητές από πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού (όπως ΑΠΘ, University of Munich, University of Cambridge, University of Oxford, University of Chicago, University of New York). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110611021/html

Το δωδέκατο συνέδριο έλαβε χώρα από 24 έως 27 Μαΐου 2017 με θέμα «Fragmented Parts, Coherent Entities: Reconsidering Fragmentation in Ancient Greek Drama». Το συνέδριο διοργανώθηκε από τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Freiburg, την Ακαδημία Επιστημών της Χαϊδελβέργης και το Πανεπιστήμιο της Genova. Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Bernhard Zimmermann, Αντώνιος Ρεγκάκος, Franco Montanari, Άννα Λάμαρη και Anna Novokhatko, ενώ τις ανακοινώσεις τους παρουσίασαν 31 επιστήμονες εγνωσμένου κύρους, εκπροσωπώντας πανεπιστημιακά ιδρύματα από 10 διαφορετικές χώρες (όπως ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, University of Basel, University of Genova, University of Torino, University of Toronto, University of Boston, University of Minnesota, University of Sydney). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110621693/html

Το δέκατο τρίτο συνέδριο με θέμα: «Intended Ambiguity» έλαβε χώρα από τις 23 έως τις 26 Μαΐου 2019. Το συνέδριο διοργανώθηκε από τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ σε συνεργασία με τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Therese Fuhrer, Σταύρος Φραγκουλίδης, Αντώνιος Ρεγκάκος και Martin Vöhler και στις εργασίες του συνεδρίου έλαβαν μέρος 28 εξέχοντες καθηγητές από πανεπιστήμια της ημεδαπής και της αλλοδαπής (όπως ΑΠΘ, Free University of Berlin, University of Munich, University of Oxford, University of Michigan, Harvard). Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110715811/html

Το δέκατο τέταρτο συνέδριο πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά από τις 5 έως τις 7 Μαρτίου 2021 και είχε ως θέμα «Historical Linguistics and Classical Philology». Ανάμεσα στα ζητήματα που συζητήθηκαν συμπεριλαμβάνονται και τα παρακάτω: η συμβολή της γλωσσολογίας στην έκδοση, ανάλυση και ερμηνεία των κλασικών κειμένων, παπυρολογία, η μελέτη της γλωσσικής ποικιλότητας κατά την αρχαιότητα (γεωγραφική και κοινωνιογλωσσική διαλεκτολογία), γραφή και γραφές, λεξικογραφία και ετυμολογία, σώματα κειμένων, η συμβολή της ψηφιακής τεχνολογίας στη μελέτη των κειμένων της κλασικής αρχαιότητας κ.ά. Το συνέδριο διοργανώθηκε από τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ σε συνεργασία με το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Μαδρίτης. Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές Emilio Crespo, Jesús de la Villa, Σταύρος Φραγκουλίδης, Αντώνιος Ρεγκάκος και Γεώργιος Κ. Γιαννάκης, ενώ στις εργασίες του συνεδρίου παρουσίασαν τα πορίσματα των ερευνών τους 32 εξέχοντες καθηγητές από πανεπιστήμια της ημεδαπής και της αλλοδαπής (όπως ΑΠΘ, University of Amsterdam, Ghent University, University of Madrid, University of Salamanca, University of Toulouse, University of Oxford, University of Cambridge, University of Manchester, University of Rome, Yale, Ohio, Princeton κ.ά. Πρακτικά: https://www.degruyter.com/serial/tcgll-b/html

To δέκατο πέμπτο συνέδριο έλαβε χώρα από τις 27 έως τις 39 Ιουνίου 2022 και είχε ως θέμα: “Labor imperfectus: Unfinished, Incomplete, Partial Texts in Classical Antiquity”. Το συνέδριο διοργανώθηκε από κοινού από τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του ΑΠΘ, The Department of Literary Studies, Ghent Institute of  Classical Studies (GIKS) και τον Τομέα Ancient Languages and Cultures, University of Lille. Στο συνέδριο παρουσίασαν ανακοινώσεις 27 διεθνώς καταξιωμένοι επιστήμονες από πανεπιστήμια της ημεδαπής και αλλοδαπής (όπως, ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, UCLA, University of Virginia, University of Calgary, University of Lille, University of Ghent, University of Cambridge, University of Oxford, University of Birmingham, University of Munich, University of Rome-La Sapienza, University of Palermo, κ.λπ.). Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές: Jacqueline Fabre-Serris, Marco Formisano, Αντώνιος Ρεγκάκος και Σταύρος Φραγκουλίδης. Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783111340944/html

Το δέκατο έκτο συνέδριο πραγματοποίηθηκε από τις 29 Σεπτεμβρίου έως τις 1 Οκτωβρίου 2022 και είχε ως θέμα: «Memory, Ritual, and Identity in Greece and Rome». Το συνέδριο διοργανώθηκε από κοινού από τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του ΑΠΘ και το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του πανεπιστημίου William & Mary (ΗΠΑ), ενώ τα πορίσματα των ερευνών τους παρουσίασαν 28 κορυφαίοι ελληνιστές και λατινιστές από πανεπιστήμια της ημεδαπής και της αλλοδαπής (όπως Κρήτη, ΑΠΘ, William & Mary, Harvard, Oxford, Cambridge). Στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι καθηγητές: Vassiliki Panoussi, William Hutton, Αντώνιος Ρεγκάκος και Σταύρος Φραγκουλίδης. Πρακτικά: https://www.degruyter.com/document/isbn/9783111197456/html

Το δέκατο έβδομο συνέδριο έλαβε χώρα από τη 1 έως τις 3 Ιουνίου του 2023 με θέμα «Parentheses of Reception». Το συνέδριο διοργανώθηκε από κοινού από τον Τομέα Κλασικών Σπουδών του ΑΠΘ και το Τμήμα Συγκριτικής Λογοτεχνίας του πανεπιστημίου του Harvard (ΗΠΑ), ενώ ανακοινώσεις παρουσίασαν περίπου τριάντα κορυφαίοι ελληνιστές, λατινιστές, συγκριτολόγοι και θεωρητικοί της λογοτεχνίας από πανεπιστήμια της ημεδαπής και της αλλοδαπής (μεταξύ άλλων ΑΠΘ, Harvard, Princeton, Berkeley, Tübingen, New York University, Cambridge, University of Bristol). Στην οργανωτική επιτροπής συμμετείχαν οι καθηγητές: John Hamilton, Martin Vöhler, Εβίνα Σιστάκου, Αντώνης Ρεγκάκος και Σταύρος Φραγκουλίδης.

Το δέκατο όγδοο συνέδριο προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί από τις 30 Μαΐου έως την 1η Ιουνίου 2024, και ο τίτλος του είναι «Cognitive Theory and Late Latin: Latin Antiquity, the Middle Ages and the Early Modern Period». Έχουν προσκληθεί είκοσι ομιλητές με διεθνή εμπειρία (μεταξύ άλλων Ελλάδα, ΗΠΑ, Αυστραλία, Γερμανία, Αυστρία, Ηνωμένο Βασίλειο) στα πεδία των γνωστικών προσεγγίσεων στα αρχαία κείμενα ή/και στα πεδία της ύστερης λατινικής, της μεσαιωνικής λατινικής και της νεολατινικής. Πρόκειται για το πρώτο συνέδριο στην Ελλάδα που γίνεται ποτέ με αυτή την κατεύθυνση. Το συνέδριο διοργανώνεται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ. Στην οργανωτική επιτροπή συμμετέχουν οι καθηγητές: Anna Novokhatko, Florian Schaffenrath, Αντώνης Ρεγκάκος και Σταύρος Φραγκουλίδης.