ΝΕΣΣ 200: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ/ΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ (11 ECTS)

Χειμερινό εξάμηνο
Ειδίκευση Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών (υποχρεωτικό)

Διδάσκοντες
Ναούμ Ιωάννα
Τικτοπούλου Αικατερίνη

Προσφέρεται μόνον σε φοιτητές/ριες που ξεκίνησαν να φοιτούν στην Ειδίκευση Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών από το ακαδημαϊκό έτος 2024-2025.

Το μάθημα σκοπεύει στην εμβάθυνση της ιστορικογραμματολογικής γνώσης της νεοελληνικής Γραμματείας, στην πλαισίωση και στη διεύρυνσή της μέσα από τον διάλογό της με την ευρωπαϊκή Γραμματεία και περιλαμβάνει εξεταστέα ύλη λογοτεχνικών κειμένων και μελετών η οποία θα αναπροσαρμόζεται ανά διετία.

Η εξέταση γίνεται στο τέλος της εξεταστικής περιόδου από δύο ζεύγη εξεταστ(ρι)ών (ο ένας/η μία εκ των οποίων είναι διδάσκων/ουσα του μαθήματος), που ορίζονται για τρεις συνεχόμενες εξεταστικές περιόδους εκ περιτροπής από το σύνολο των διδασκόντων/ουσών του Τομέα Νεοελληνικών και Συγκριτολογικών Σπουδών. Οι δηλώσεις των φοιτητών/τριών γίνονται στη Γραμματεία του Τομέα και ο αριθμός των εξεταζομένων χωρίζεται ισάριθμα στα δύο ζεύγη με εναλλαγή της σειράς των εξαμήνων σε κάθε εξεταστική περίοδο.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

ΑΠΑΡΧΕΣ – ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

1. Βασίλειος Διγενής Ακρίτης, Επιμέλεια Στυλιανός Αλεξίου, Αθήνα, Ερμής/Βιβλιοπωλείον της Εστίας,
2. Μπεργαδής, Απόκοπος, Επιμέλεια Στυλιανός Αλεξίου, Αθήνα, Εστία,
3. Βιτσέντζος Κορνάρος, Ερωτόκριτος, Επιμέλεια Στυλιανός Αλεξίου, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας»,
4. Γεώργιος Χορτάτσης, Ερωφίλη, Επιμέλεια Μάρθα Αποσκίτη – Στυλιανός Αλεξίου, Στιγμή,
5. Chrétien de Troyes, Λάνσελοτ ο ιππότης, μτφρ. Καλλιόπη Πατέρα, Αθήνα, Ενάλιος,
6. Σπύρος Σκιαδαρέσης (επιμ.), Τροβαδούροι. Οι προβηγικιανοί ποιητές και τραγουδιστές του Μεσαίωνα, εισ.-μτφρ.-σχόλια Σπύρος Σκιαδαρέσης, Αθήνα, Γαβρηιλίδης,
7. Βοκκάκιος. Δεκαήμερον, μτφρ. Κοσμάς Πολίτης, Αθήνα, Γράμματα, 1993 (πρόλογοι και επιλογή ιστοριών).
8. Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Άμλετ, προλ.-μτφρ. Διονύσης Καψάλης, Αθήνα, Gutenberg,

Βιβλιογραφία

• Στυλιανός Αλεξίου, «Εισαγωγή», στο: Βιτσέντζος Κορνάρος, Ερωτόκριτος (επιμ. Στυλιανός Αλεξίου), Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1985, σ. ιγ΄-μστ΄.
• David Holton, «Μυθιστορία», στον τόμο Λογοτεχνία και Κοινωνία στην Κρήτη της Αναγέννησης, ΠΕΚ, Ηράκλειο 2010, σ. 253-291.
• Ντενί ντε Ρουζμόν, Ο έρωτας και η Δύση, μτφρ. Μπάμπης Λυκούδης, Αθήνα, Ίνδικτος, 1996, (επιλογή σελίδων για την ιπποτική μυθιστορία και τους τροβαδούρους).
• Eric Auerbach, Μίμησις. Η εικόνα της πραγματικότητας στη δυτική λογοτεχνία, μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, Αθήνα, ΜΙΕΤ, 2015 (β΄ έκδοση, αναθεωρημένη), (επιλογή: το κεφάλαιο για τον Βοκκάκιο).
• Διονύσης Καψάλης «Προλεγόμενα» στο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Άμλετ, Αθήνα, Gutenberg 2015, σ. 11-41.

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ – ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ

1. Αδαμάντιος Κοραής, Ο Παπατρέχας, Επιμέλεια Άλκης Αγγέλου, Αθήνα, Εστία, 2009· Κ.Θ. Δημαράς, Ανέκδοτα γράμματα του Κοραή, χ.ε.ο., 1955 [επιλογή]· Αδαμάντιος Κοραής, Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και η αυτοβιογραφία του, [αποσπάσματα], Αθήνα, ΜΙΕΤ,
2. Ρήγας, Σχολείον των ντελικάτων εραστών, Επιμέλεια Παναγιώτης Σ. Πίστας, Αθήνα, Ερμής,
3. Ανδρέας Κάλβος, Ωδαί, Επιμέλεια Filippo Maria Pontani, Αθήνα, Ίκαρος, 1970 ή Ανδρέας Κάλβος,
   Έργα, τμ. Α΄, Επιμέλεια Lougi Trenti– Ευριπίδης Γαραντούδης, Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη, 2016.
4. Διονύσιος Σολωμός, Ποιήματα και πεζά, Επιμέλεια Γιώργος Βελουδής, Αθήνα, Πατάκης,
5. Εμμανουήλ Ροΐδης, Η πάπισσα Ιωάννα, Επιμέλεια Δημήτρης Δημηρούλης, Αθήνα, Μεταίχμιο,
6. Βολταίρος, Καντίντ ή η αισιοδοξία, προλ. Αλέξης Πολίτης, μτφρ. Παντελής Κοντογιάννης, Αθήνα, Πόλις,
7. Λόρδου Βύρωνα, Ο φυλακισμένος της Σιγιόν και άλλα ποιήματα, μτφρ. Θανάση Γιαπιτζάκη, Αθήνα, Μπουκουμάνης,
8. Victor Hugo, «Το Ελληνόπουλο» και άλλα ποιήματα. L’enfant et autres poèmes, μτφρ. Ρήγας Καππάτος, Αθήνα, Εκάτη, / Μπροστά στη λαιμητόμο, μτφρ. Γ. Σημηριώτης, Αθήνα, Γκοβόστης, 2021.
9. Φρήντριχ Σίλλερ, Περί αφελούς και συναισθηματικής ποιήσεως, μτφρ. Παναγιώτης Κονδύλης, Αθήνα, στιγμή,1995.
10. Διονύσης Καψάλης, Σάτιρα και επανάσταση. Οι ειρωνείες του Λόρδου Βύρωνα, Αθήνα, Άγρα, 2022.

Βιβλιογραφία

• Παναγιώτης Σ. Πίστας, «Το νεανικό έργο ενός εθνομάρτυρα. Το Σχολείον του Ρήγα και τα προβλήματά του», στο: Ρήγας, Σχολείον των ντελικάτων εραστών, Αθήνα, Ερμής, 2009 σ. ιε΄-ος΄.
• Peter Mackridge, Διονύσιος Σολωμός, μετάφραση Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Καστανιώτης, 1995.
• Stuart Hall-Bram Gieben, Η διαμόρφωση της Νεωτερικότητας, μτφρ. Θανάσης Τσακίρης, Αθήνα, Σαββάλας, 2003, σ. 41-73 (για τα βασικά χαρακτηριστικά του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού).
• Martin Travers, «Ρομαντισμός», Εισαγωγή στη νεότερη ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Από τον ρομαντισμό στο μεταμοντέρνο, Αθήνα, Βιβλιόραμα, 2005, σ. 39-105.
• M. H. Abrams, «Ρομαντικές αναλογίες της τέχνης και του νου», Ο καθρέφτης και το φως, μτφρ. Άρης Μπερλής, Αθήνα, Κριτική, σ. 95-138.

ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ – ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΜΟΣ

1. Γεώργιος Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα, Επιμέλεια Παν. Μουλλάς, Αθήνα, Εστία,
2. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Απάνθισμα διηγημάτων, Επιμέλεια Νίκος Δ. Τριανταφυλλόπουλος – Λαμπρινή Τριανταφυλλοπούλου, Αθήνα, Δόμος,
3. Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Η τιμή και το χρήμα, Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2019 [Έρη Σταυροπούλου, «Οι ερωτευμένες ηρωίδες στην πεζογραφία του Κωνσταντίνου Θεοτόκη και οι λογοτεχνικές αδελφές τους: παραλλαγές μιας τυπολογίας»].
4. Gustave Flaubert, Μαντάμ Μποβαρύ, μτφρ. Μπάμπης Λυκούδης, Αθήνα, Εξάντας,
5. Εμίλ Ζολά, Νανά, μτφρ. Γιώργος Πράτσικας, Αθήνα, Γκοβόστης,
6. Γκυ ντε Μωπασάν, Επίλεκτα διηγήματα, εισ.-μτφρ.- χρονολόγιο, Φοίβος Ι. Πιομπίνος, Αθήνα, Ίκαρος, / Η χοντρομπαλού, μτφρ. Αμαλία Τσακνιά, επίμ. Λίζυ Τσιριμώκου, Αθήνα, Κίχλη, 2014.

Βιβλιογραφία

• Γιάννης Δάλλας, «Κωνσταντίνος Θεοτόκης. Παρουσίαση – Ανθολόγηση», στο: Η παλαιότερη πεζογραφία μας, τόμος Ι΄, Σοκόλης, Αθήνα 1997, σ. 182-279.
• Martin Travers, «Ρεαλισμός και νατουραλισμός», Εισαγωγή στη νεότερη ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Από τον ρομαντισμό στο μεταμοντέρνο, Αθήνα, Βιβλιόραμα, 2005, σ. 108-182.
• Eric Auerbach, «Στο Μέγαρο ντε λα Μολ», Μίμησις. Η εικόνα της πραγματικότητας στη δυτική λογοτεχνία, μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, Αθήνα, ΜΙΕΤ, 2015 (β΄ έκδοση, αναθεωρημένη), σ. 638-651.

ΜΕΤΑΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ – ΠΡΩΙΜΕΣ ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑΣ (συμβολισμός, αισθητισμός, παρακμή)

1. Κωστής Παλαμάς, Φοινικιά, Αθήνα, Ιδεόγραμμα 1997 ή Κωστής Παλαμάς, «Φοινικιά» στο: Άπαντα, τόμος Γ΄, Αθήνα, Γκοβόστης, ή Άπαντα, τόμ. Β΄, Αθήνα, Ίδρυμα Κωστή Παλαμά, 2019.
2. Κ. Π. Καβάφης, Ποιήματα, Αθήνα, Ίκαρος.
3. Άγγελος Σικελιανός, «Ιερά Οδός», τόμος Ε΄, Αθήνα, Ίκαρος.
4. Κ. Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά. Άπαντα τα ευρισκόμενα, τόμοι Α΄-Β΄, Εστία, 2004 ή τη μικρή τη μονότομη, τη χρηστική;
5. Βικτώρ Ουγκώ, Ποιήματα, μτφρ. Κωστής Παλαμάς, επιμ. Μαρία Τσούτσουρα, Αθήνα, στιγμή.
6. Charles Baudelaire, Τα άνθη του κακού, μτφρ. Σχόλια Δέσπω Καρούσου, Αθήνα, Γκοβόστης, 1992 [επιλογή] και Η μελαγχολία του Παρισιού, μτφρ. Στέργιος Βαρβαρούσης, Αθήνα, Ερατώ, 1985 [επιλογή].
7. Oscar Wilde, Σαλώμη. Τραγωδία σε μια πράξη. Με τα χαρακτικά του Beardsley, μτφρ. Στέλα Αλισάνογλου, Θεσσαλονίκη, Σαιξπηρικόν,

Βιβλιογραφία

• Νάσος Βαγενάς, «Η ειρωνική γλώσσα», στο: Εισαγωγή στην ποίηση του Καβάφη. Επιλογή κριτικών κειμένων, Επιμέλεια Μιχάλης Πιερής, Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης 22003 (11994), σ. 347-358.
• Δ. Ν. Μαρωνίτης, «Υπεροψία και μέθη. (Ο ποιητής και η Ιστορία)», στο ίδιο, σ. 269-287.
• Γ. Π. Σαββίδης, «Η πολιτική αίσθηση του Καβάφη», στο ίδιο, σ. 249-268.

ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ – ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ (συμβολισμός, αισθητισμός, παρακμή)

1. Κοσμάς Πολίτης, Στου Χατζηφράγκου, Αθήνα, Εστία.
2. Μέλπω Αξιώτη, Δύσκολες νύχτες, Αθήνα, Κέδρος.
3. Γιώργος Σεφέρης, Ποιήματα, Αθήνα, Ίκαρος.
4. Οδυσσέας Ελύτης, Ποίηση, Αθήνα, Ίκαρος.
5. Γιάννης Ρίτσος, «Επιτάφιος», «Μαρτυρίες», «Ο μαύρος Άγιος», στο: Ποιήματα, τόμ. Α΄, Θ΄ και Ε΄ αντίστοιχα, Αθήνα, Κέδρος.
6. Νίκος Εγγονόπουλος, Μπολιβάρ, ένα ελληνικό ποίημα, Αθήνα, Ίκαρος, ³1968 (¹1944).
7. S. Eliot, Άγονη γη. Δίγλωσση έκδοση, μτφρ. Χάρης Βλαβιανός, Αθήνα, Πατάκης, 2020 [πρβ. Γ. Σεφέρης, «Εισαγωγή στον Θ. Σ. Έλιοτ», Δοκιμές, τ. Α΄, Αθήνα, Ίκαρος, 1974, σ. 17-46 και 469-473.
8. Paul Eluard, Ποιήματα, μτφρ. Γιώργος Σπανός, Αθήνα, Πλέθρον.
9. Μαγιακόφσκη, Ποιήματα, πρόλογος και απόδοση Γιάννης Ρίτσος, Αθήνα, Κέδρος.
10. Virginia Woolf, Στο φάρο, μτφρ. Άρης Μπερλής, Αθήνα, Ύψιλον.
11. Franz Kafka, Η Δίκη, μτφρ. Δημ. Δήμου, Αθήνα, Ροές, 2002.

 

Βιβλιογραφία

• Edmund Keely, «Ο Σεφέρης και η “μυθική μέθοδος”», στο: Εισαγωγή στην ποίηση του Σεφέρη. Επιλογή κριτικών κειμένων, Επιμέλεια Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Ηράκλειο, Π.Ε.Κ., 22013 (11996), σ. 401-428.
• Δ. Ν. Μαρωνίτης, Η ποίηση του Γιώργου Σεφέρη. Μελέτες και μαθήματα, Αθήνα, Ερμής, 1989.
• Eric Auerbach, «Η καφετιά κάλτσα» (για τη Β. Γούλφ), στο: Μίμησις. Η εικόνα της πραγματικότητας στη δυτική λογοτεχνία, μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, Αθήνα, ΜΙΕΤ, 2015 (β΄ έκδοση, αναθεωρημένη), σ. 693-731.
• Matei Calinescu, «Από τη νεωτερικότητα στην πρωτοπορία», στο: Πέντε όψεις της νεωτερικότητας, μτφρ. Ανδρέας Παππάς, πρόλ. Νίκη Λοϊζίδη, Αθήνα, ΑΣΚΙ, 2011, σ. 131-152.
• Martin Travers, «Μοντερνισμός» και «Η λογοτεχνία της πολιτικής κινητοποίησης», στο: Εισαγωγή στη νεότερη ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Από τον ρομαντισμό στο μεταμοντέρνο, Αθήνα, Βιβλιόραμα, 2005, σ. 183-259, 261-335.
• Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, «Προέλευση και δυναμική του υπερρεαλισμού» και «Έννοιες και πρακτικές του υπερρεαλιστικού εγχειρήματος» «Εκατό χρόνια πέρασαν και ένα καράβι», στο: Ο ελληνικός υπερρεαλισμός και η κατασκευή της παράδοσης, Αθήνα, Άγρα, 2012, σ. 39-68.

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: ΘΕΜΑΤΑ, ΤΑΣΕΙΣ, ΤΡΟΠΟΙ

1. Μίλτος Σαχτούρης, Ποιήματα, 1980-1998, Αθήνα, Κέδρος.
2. Μανόλης Αναγνωστάκης, Ποιήματα, Αθήνα, Νεφέλη.
3. Ντίνος Χριστιανόπουλος, «Η εποχή των ισχνών αγελάδων», «Ο ανυπεράσπιστος καημός» στο: Ποιήματα 1949-1970, Θεσσαλονίκη, Διαγώνιος.
4. Βύρων Λεοντάρης, Ψυχοστασία (Ποιήματα 1949-2006), Αθήνα, ύψιλον/βιβλία.
5. Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Ποίηση, 1963-2011, Αθήνα, Καστανιώτης.
6. Γιάννης Κοντός, Τα ποιήματα (1970-2010), Αθήνα, Τόπος.
7. Στρατής Τσίρκας, Ακυβέρνητες πολιτείες, τ. 1-3, Αθήνα, Κέδρος.
8. Άρης Αλεξάνδρου, Το κιβώτιο, Αθήνα, Κέδρος.
9. Αλέξανδρος Κοτζιάς, Αντιποίησις αρχής, Αθήνα, Κέδρος.
10. Ρέα Γαλανάκη, Ο βίος του Ισμαήλ Φεερίκ πασά, Αθήνα, Άγρα.
11. Ζυράννα Ζατέλη, Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους, Αθήνα, Καστανιώτης.
12. Lawrence Durrell, Αλεξανδρινό Κουαρτέτο, μτφρ. Μαριάνα Παπουτσοπούλου, Αθήνα Μεταίχμιο.
13. Albert Camus, Ο ξένος, μτφρ. Νίκη Καρακίτσιου Ντουζέ- Μαρία Κασαμπαλόγλου Ρομπλέν, Αθήνα, Καστανιώτης.
14. Gabriel Garcia Màrquez, Εκατό χρόνια μοναξιάς, μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Αθήνα, Ψυχογιός.

Βιβλιογραφία

• Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Μίλτος Σαχτούρης. Η παράκαμψη του υπερρεαλισμού, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1992.
• Λίζυ Τσιριμώκου, «Μυθοπλασία και ιστορία: Άρης Αλεξάνδρου», στο: Εσωτερική ταχύτητα. Δοκίμια για τη λογοτεχνία, Αθήνα, Άγρα, 2005, σ. 135-175.
• Edward Said, «Η φαντασιακή γεωγραφία και οι αναπαραστάσεις της», Οριενταλισμός, μτφρ. Φώτης Τερζάκης, Αθήνα, Νεφέλη, 1996.
•  Ρολάν Μπαρτ, Ο βαθμός μηδέν της γραφής, μτφρ. Κατερίνα Παπαϊακώβου Αθήνα, Ράππας, 1987, (επιλογή για Καμύ).

Δελτίο μαθήματος (ΜΟΔΙΠ)
elearning