ΓΛΩ 395: ΘΕΜΑΤΑ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ (12 ECTS)
Το υποχρεωτικό́ μάθημα της ειδίκευσης Γλωσσολογίας ΓΛΩ 395: Θέματα Γλωσσολογίας στοχεύει στη σε βάθος γνώση θεματικών περιοχών της Γλωσσολογίας και περιλαμβάνει εκτενή ύλη (βλ. Βιβλιογραφία, σελ. 14-16) από όλες αυτές τις θεματικές περιοχές της Γλωσσολογίας. Το μάθημα εξετάζεται με δύο εναλλακτικούς τρόπους:
(α) με προφορική εξέταση εφ’ όλης της ύλης που αναφέρεται στη Βιβλιογραφία (100%)
(β) με γραπτή πτυχιακή εργασία και δημόσια παρουσίασή της (70%) και προφορική εξέταση (30%) στη Βιβλιογραφία που είναι σημειωμένη με αστερίσκο ‘*’.
Διευκρινίζεται ότι δεν είναι υποχρεωτικό να κάνουν όλοι/ες οι φοιτητές/τριες πτυχιακή εργασία. Τα μέλη ΔΕΠ / ΕΔΙΠ θα αναλαμβάνουν την εποπτεία των διπλωματικών εργασιών με βάση προϋποθέσεις που θέτει ο καθένας/μια ξεχωριστά (π.χ. μαθήματα που έχει περάσει ο/η υποψήφιος/α, ο βαθμός σε αυτά, η αναλυτική βαθμολογία). Το όριο εργασιών που μπορεί να αναλάβουν τα μέλη ΔΕΠ / ΕΔΙΠ ορίζεται συμβατικά έως 5.
Αφού το μέλος ΔΕΠ / ΕΔΙΠ συμφωνήσει να αναλάβει μια εργασία, ο φοιτητής /η φοιτήτρια καταθέτει στο Σπουδαστήριο Γλωσσολογίας (κ. Δότα) ένα έντυπο ως αίτημα / ενημέρωση με τα στοιχεία του, τον τίτλο της εργασίας, το όνομα και την υπογραφή του εποπτεύοντος μέλους ΔΕΠ / ΕΔΙΠ.
Για τη συνολική βαθμολογία του πτυχιακού μαθήματος θα συνυπολογίζεται κατά 70% η πτυχιακή εργασία και η δημόσια παρουσίασή της και κατά 30% η προφορική εξέταση στη Βιβλιογραφία που είναι σημειωμένη με αστερίσκο. Το καθένα από αυτά βαθμολογείται ξεχωριστά στην κλίμακα του 10 και στη συνέχεια ο κάθε βαθμός πολλαπλασιάζεται με το 0,7 και το 0,3 αντίστοιχα. Για παράδειγμα, βαθμός 5 στην πτυχιακή εργασία (επί 0,7) δίνει 3,5 στη συνολική βαθμολογία, ενώ βαθμός 5 στην προφορική εξέταση (επί 0,3) δίνει 1,5 στη συνολική βαθμολογία.
Φοιτητής/τρια που δεν συγκεντρώνει 5 στη συνολική βαθμολογία κατά την εξεταστική Φεβρουαρίου ή Ιουνίου, δικαιούται να ξαναδώσει το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, έχοντας κατοχυρώσει το βαθμό της πτυχιακής εργασίας. Αν δεν περάσει και το Σεπτέμβριο, η διαδικασία επαναλαμβάνεται από την αρχή, επιδιώκοντας τη βελτίωση της πτυχιακής εργασίας.
Η πτυχιακή εργασία θα παρουσιάζεται πριν από την προφορική εξέταση. Στη δημόσια παρουσίασή της, εκτός από το επιβλέπον μέλος ΔΕΠ / ΕΔΙΠ, τον/την εξεταζόμενο/η και όποιον άλλον/η επιθυμεί να παρακολουθήσει, υποχρεωτικά θα συμμετέχει ένα ακόμη μέλος ΔΕΠ / ΕΔΙΠ, με δυνατότητα συμβουλευτικής μόνο βαθμολογίας.
Χρόνος παρουσίασης της πτυχιακής προτιμάται η περίοδος μετά το πέρας της διδασκαλίας των μαθημάτων του εξαμήνου και πριν την εξεταστική περίοδο. Η κατάθεση της εργασίας γίνεται στην ίδια εξεταστική με την προφορική εξέταση του 30% της ύλης.
Επιτρέπεται η ανάθεση μελέτης ξένης βιβλιογραφίας. Για τις προφορικές εξετάσεις το 30% της εξεταζόμενης ύλης θα πρέπει να προέρχεται από την κοινή για όλους προτεινόμενη βιβλιογραφία. Η έκταση της πτυχιακής εργασίας ορίζεται σε 7.500-10.000 λέξεις (χωρίς τη βιβλιογραφία και τα παραρτήματα).
Μεταβατικές διατάξεις
Οι προτεινόμενες αλλαγές ισχύουν για όσους/ες φοιτητές/φοιτήτριες επιλέξουν την ειδίκευση γλωσσολογίας από το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 και μετά. Οι αλλαγές αυτές δεν επηρεάζουν το πρόγραμμα σπουδών των φοιτητών/φοιτητριών που έχουν ήδη επιλέξει την ειδίκευση γλωσσολογίας. Επομένως, δεν χρειάζονται μεταβατικές διατάξεις για τους φοιτητές/τις φοιτήτριες που έχουν επιλέξει την Ειδίκευση Γλωσσολογίας πριν από το ακαδ. έτος 2021-2022.
Βιβλιογραφία
Υποστηρικτικά βιβλία αναφοράς – Γραμματικές και διαλεκτικά κείμενα
Holton, D., Mackridge, P. & Φιλιππάκη-Warburton, I. (1999). Γραμματική της ελληνικής γλώσσας. (μτφρ. Β. Σπυρόπουλος). Αθήνα: Πατάκης.
Τριανταφυλλίδης, Μ. (2018) [1941]. Νεοελληνική γραμματική (της δημοτικής). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη).
Τριανταφυλλίδης, Μ. (2002) [1938]. Νεοελληνική γραμματική: Ιστορική εισαγωγή (3ος τόμος των Απάντων). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). Σελίδες: 46-143, 233-308. Διαθέσιμο στο: http://www.ins.web.auth.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=559&Itemid=187&lang=el
Φιλιππάκη-Warburton, Ε., Γεωργιαφέντης, Μ. Κοτζόγλου, Γ. & Λουκά, Μ. (χ.χ.). Γραμματική Ε’ & ΣΤ’ Δημοτικού. Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, εκδόσεις Πατάκη. Διαθέσιμο στο: http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2009/Grammatiki_E-ST-Dimotikou_html-apli/
Χατζησαββίδης, Σ. & Α. Χατζησαββίδου. (χ.χ.). Γραμματική νέας ελληνικής γλώσσας Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου. Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Διαθέσιμo στο: http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2334/Grammatiki-Neas-Ellinikis-Glossas_A-B-G- Gymnasiou_html-apli/
Ιστορική/Βαλκανική Γλωσσολογία
*Browning, R. (1991). Η ελληνική γλώσσα, μεσαιωνική και νέα (μτφρ. Μ. Κονομή). Αθήνα: Παπαδήμας. Σελίδες: 76-118, 157-179.
*Γιαννάκης, Γ. (2015). Οι Ινδοευρωπαίοι: Γλώσσα & πολιτισμός. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). Σελίδες: 73-123.
Thomason, S. (2019). Εισαγωγή στη γλωσσική επαφή (μτφρ. Ν. Λιόσης). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). Σελίδες: 155-173, 201-239.
Χριστίδης, Α.-Φ. (2014) [2001]. Ιστορία της ελληνικής: Από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). Σελίδες: 333-401, 435-518.
Φωνολογία, Μορφολογία, Σύνταξη, Σημασιολογία, Πραγματολογία, Φιλοσοφία της γλώσσας, Διεπιστημονικοί Κλάδοι
*Βαρλοκώστα Σ. (2008). Γλωσσική κατάκτηση: Ο έμφυτος και υποσυστημικός χαρακτήρας της γλώσσας. Στο Κ. Πόταγας & Ι. Ευδοκιμίδης (επιμ.), Συζητήσεις για τον Λόγο στο Αιγινήτειο (σελ. 101-114). Αθήνα: Συνάψεις.
Bonin, P. (2012). Ψυχολογία της Γλώσσας: Γνωστική προσέγγιση της παραγωγής των λέξεων. Αθήνα: Gutenberg. Κεφάλαιο 2, σελ. 63-94 (Τα διαφορετικά επίπεδα επεξεργασίας στην Προφορική [και Γραπτή] κατονομασία λέξεων).
Lycan, W. G. (2007). Φιλοσοφία της γλώσσας (μτφρ. Γ. Μαραγκός). Αθήνα: Gutenberg. Κεφάλαια 3 & 4.
Παπαγγελή, Α., & Μαρίνης, Θ. (2010). Επεξεργασία δομικά αμφίσημων προτάσεων στην ελληνική ως Γ1 και ως Γ2. Στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα, 30, 477-486. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Διαθέσιμο στο:
http://ins.web.auth.gr/images/MEG_PLIRI/MEG_30_477_486.pdf
Παπαηλιού, Χ. (2008). Η διυποκειμενική επικοινωνία ως αφετηρία της γλωσσικής ανάπτυξης. Στο Κ. Πόταγας & Ι. Ευδοκιμίδης (επιμ.), Συζητήσεις για τον Λόγο στο Αιγινήτειο (σελ. 115-130). Αθήνα: Συνάψεις.
Ράλλη Α. (2019). Γλωσσική ανάπτυξη: Βρεφική, παιδική και εφηβική ηλικία. Αθήνα: Gutenberg. Κεφάλαιο 9 (Η γλωσσική ανάπτυξη σε παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, σελ. 345-369).
Ρεβυθιάδου, Α. (2021). Εισαγωγή στη Φωνολογία. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). Κεφάλαιο 5.
Ρούσσου, Ά. (2015). Σύνταξη: Γραμματική και Μινιμαλισμός [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/581. Κεφάλαια *7 και 8.
Saeed, J. I. (2017). Σημασιολογία (μτφρ. Ε. Δημελά). Αθήνα: Πατάκης. Κεφάλαια 9 και *10.
Σουκαλοπούλου, Μ. (2021). Η όψη στην Ελληνική ως Γ1/Γ2: Πειραματική διερεύνηση και εφαρμογές για τη διδακτική πρακτική (Διδακτορική διατριβή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Κεφάλαια 2 & 4.
Στασινός. Δ. (2009). Ψυχολογία του Λόγου και της Γλώσσας. Αθήνα: Gutenberg. Κεφάλαιο 3. (Γλώσσα και Γνωστικές Λειτουργίες: 3.1 Γλώσσα και εγκέφαλος, 3.2 Γλώσσα και σκέψη), σελ. 75-117.
Τάντος, Α., Μαρκαντωνάτου, Σ., Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Ά., Κυριακοπούλου, Π. (2015). Υπολογιστική γλωσσολογία: Θεωρία και Πράξη με ειδική αναφορά στην Ελληνική Γλώσσα. [ηλεκτρ. Βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/2205. Κεφάλαια 4 (Σημασιολογικές προσεγγίσεις κειμενικών δεδομένων) και 5 (Σώματα κειμένων και εφαρμογές).
Τσαγγαλίδης, Α. (2013). Το ρηματικό σύστημα της νέας ελληνικής: ζητήματα ορολογίας. Διαδρομές στη διδασκαλία της νέας ελληνικής γλώσσας σε αλλόγλωσσους στην Ελλάδα. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Διαθέσιμο στο: http://elearning.greek-language.gr/mod/resource/view.php?id=271
Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία
Αγαθοπούλου, Ε. (2012). Το γλωσσικό εισαγόμενο στην κατάκτηση και την εκμάθηση Γ2. Διαδρομές στη διδασκαλία της νέας ελληνικής γλώσσας, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Διαθέσιμο στο: http://elearning.greek-language.gr/pluginfile.php/4063/mod_resource/content/4/glossiko%20eisagomeno-Agathopoulou.pdf
Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Ά. & Φλιάτουρας, Α. (2018). Από το λόγιο επίπεδο της νέας ελληνικής στην αρχαία ελληνική: Εφαρμογή και διδακτικές προοπτικές. Μελέτες για την ελληνική γλώσσα, 38, 37-50. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). Διαθέσιμο στο: http://www.ins.web.auth.gr/images/MEG_PLIRI/MEG_38_37_50.pdf
Ιορδανίδου, Ά., & Μιχάλης, Α. (2020). Διδασκαλία της γραμματικής της νέας ελληνικής με αξιοποίηση του παγκόσμιου ιστού: Κριτική επισκόπηση και εφαρμογές. Μελέτες για την ελληνική γλώσσα, 40, 139-149. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). Διαθέσιμο στο: http://www.ins.web.auth.gr/images/MEG_PLIRI/MEG_40_139_149.pdf
Ιορδανίδου, Ά., & Σέργης, Γ. (2019). Νεοελληνική ορθογραφία: μελέτη λαθών και ζητήματα διδασκαλίας. Μελέτες για την ελληνική γλώσσα, 39, 465-474. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). Διαθέσιμο στο: http://ins.web.auth.gr/images/MEG_PLIRI/MEG_39_465_474.pdf
Κανελλοπούλου, Ε., & Φραγκιαδάκης, Γ. (2015). Η εκμάθηση και η διδασκαλία της ρηματικής όψης στην Ελληνική ως δεύτερη/ξένη γλώσσα. Στο Δ. Παπαδοπούλου, Ε. Αγαθοπούλου & Κ. Πούλιου (επιμ.), Υποστήριξη της λειτουργίας των τάξεων υποδοχής: Ζητήματα γλωσσικής διδασκαλίας (σελ. 99-142). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ΕΛΚΕ. Διαθέσιμο στο: http://diapolis.auth.gr/diapolis_files/drasi1/paradotea/Ypostiriksi_tis_leitourgias_twn_TY.pdf
*Κουτσογιάννης, Δ., & Χατζηκυριάκου, Ι. (2018). Από τη διδασκαλία της γραμματικής στο παλίμψηστο της διδακτικής πραγματικότητας. Στο K. Ντίνας (επιμ.), Figura in Praesentia: Μελέτες αφιερωμένες στον καθηγητή Θανάση Νάκα (σελ. 213-235). Αθήνα: Πατάκης. Διαθέσιμο στο: http://pms-ritorikis.uowm.gr/wp- content/uploads/2019/06/15.%CE%9A%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%83%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CC%81%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82.pdf
*Κουτσογιάννης, Δ., Χατζηκυριάκου, I., Αντωνοπούλου, Σ., Παυλίδου, Μ., & Αδάμπα, Β. (2018). Η διδασκαλία της αρχαίας και νέας ελληνικής γλώσσας σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο: Συγκλίσεις και αποκλίσεις. Μελέτες για την ελληνική γλώσσα, 38, 119-134. Διαθέσιμο στο: http://www.ins.web.auth.gr/images/MEG_PLIRI/MEG_38_119_134.pdf
Παπαδοπούλου, Δ., Zmijanjac, K., & Αγαθοπούλου, Ε. (2008). Απόκτηση της συμφωνίας ουσιαστικού- επιθέτου στην Ελληνική ως Γ2: Συγκριτική μελέτη δύο διδακτικών παρεμβάσεων. Ανακτήθηκε στις 3/5/2021 από: http://www.enl.auth.gr/staff/agathopoulou/papa_ks_agatho_amgl30_draft.pdf
Φιλιππάκη-Warburton, E. (2001). Η συμβολή της γραμματικής στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ή ως ξένης γλώσσας. Στο Μ. Βάμβουκας, Μ. Δαμανάκης & Γ. Κατσιμαλή (επιμ.), Προλεγόμενα αναλυτικού προγράμματος για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στη διασπορά (κεφ. 8, σελ. 131-142). Ρέθυμνο: Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ. Διαθέσιμο στο: http://www.ediamme.edc.uoc.gr/diaspora/index.php?option=com_content&view=article&id=244: prolegomena-analytikou-programmatos&catid=137&Itemid=656&lang=el
*Φτερνιάτη, Α., Τσάμη, Β., & Αρχάκης, Α. (2019). Μαζική κουλτούρα, γλωσσική ποικιλότητα και κριτικός γραμματισμός: σχεδιασμός, ανάπτυξη και αξιολόγηση μιας διδακτικής παρέμβασης. Πρακτικά 3ου Διεθνούς Συνεδρίου: «Γραμματισμός και Σύγχρονη Κοινωνία: Ταυτότητες, Κείμενα, Θεσμοί» (σελ. 567-583). Λευκωσία: Κύπρος.
Δελτίο μαθήματος (ΜΟΔΙΠ) elearning