Εργαστήριο Παλαιογραφίας και Κωδικολογίας

Το Εργαστήριο ιδρύθηκε το 2016 (αρ. ΦΕΚ 1621/8.6.2016)

Αντικείμενο της έρευνας και της διδασκαλίας του Εργαστηρίου είναι η ιστορία και η εξέλιξη της ελληνικής γραφής από τον 2ο/3ο αι. μέχρι τον 18ο αι., η ιστορία και η εξέλιξη της μορφής του βιβλίου και του υλικού γραφής (κύλινδρος-κώδικας, περγαμηνή-χαρτί), η καταλογογράφηση συλλογών ελληνικών χειρογράφων, η διαχείριση και ψηφιοποίηση της συλλογής microfilms ελληνικών χειρογράφων που διαθέτει.

Σκοπός του είναι να υποστηρίζει τα υποχρεωτικά μαθήματα ειδίκευσης που προσφέρονται στο Τμήμα Φιλολογίας, την έρευνα μεταπτυχιακών φοιτητών α´ και β´ κύκλου του Τμήματος Φιλολογίας αλλά και άλλων Τμημάτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου που ασχολούνται με θέματα Παλαιογραφίας, Κωδικολογίας, Εκδοτικής και Κριτικής κειμένων, θέτοντας στη διάθεσή τους και την υλικοτεχνική υποδομή του. Επιπλέον θα μπορεί να δέχεται και να φιλοξενεί μεταδιδακτορικούς ερευνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, και Έλληνες και ξένους ερευνητές, να διοργανώνει διαλέξεις και σεμινάρια για φοιτητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αλλά και summer schools Παλαιογραφίας και Κωδικολογίας για μεταπτυχιακούς φοιτητές και πτυχιούχους, να συνεργάζεται με ελληνικές βιβλιοθήκες που διαθέτουν συλλογές χειρογράφων για την καταλογογράφησή τους ή τη δημιουργία εκθέσεων ή την εκπαίδευση του προσωπικού τους.

Το Εργαστήριο χρησιμοποιεί την υπάρχουσα υποδομή (ReaderPrinter/Scanner) της Βιβλιοθήκης Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών και τη συλλογή ψηφιοποιημένων χειρογράφων που διαθέτει.

Από την ίδρυσή του και μέχρι σήμερα το Εργαστήριο Παλαιογραφίας και Κωδικολογίας παρουσίασε την ακόλουθη δραστηριότητα:

1. Οργανώθηκαν τρία θερινά σεμινάρια για προπτυχιακούς και κυρίως μεταπτυχιακούς φοιτητές ΑΕΙ σε συνεργασία με το Τμήμα Μεσαιωνικής Ελληνικής Φιλολογίας του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών: τον Ιούλιο του 2017 οργανώθηκε το 1ο Θερινό Σεμινάριο Παλαιογραφίας και Κωδικολογίας με θέμα «Η εξέλιξη της ελληνικής γραφής και του ελληνικού βιβλίου (4ος-16ος αι.)», τον Ιούλιο του 2018 το 2^ο με θέμα «Η χρονολόγηση των βυζαντινών χειρογράφων» και τον Ιούλιο του 2019 αντίστοιχα το 3ο με θέμα «Ειλητάρια, κώδικες και σπαράγματα» και τη συμμετοχή πολλών φοιτητών από διάφορα πανεπιστήμια της Ελλάδας.
2. Το εργαστήριο οργάνωσε και πραγματοποίησε στις 25 Φεβρουαρίου 2022 διαδικτυακό Colloquium με θέμα «Γραφείς και χειρόγραφα στον 13ο – 14ο αι.», το οποίο και αφιέρωσε στη μνήμη του καθηγητή Εύδοξου Θ. Τσολάκη.
3. Το εργαστήριο οργάνωσε και πραγματοποίησε στις 3 Φεβρουαρίου 2023 διαδικτυακή Ημερίδα αφιερωμένη στο ποιητικό έργο του συγγραφέα της Παλαιολόγειας εποχής, Μανουήλ Φιλή.
4. Από την αρχή του ακαδημαϊκού έτους 2022-2023, το Εργαστήριο οργάνωσε – και συνεχίζει να οργανώνει – έναν κύκλο μεταπτυχιακών σεμιναρίων με μία διάλεξη ανά μήνα από καθηγητές και ερευνητές της ημεδαπής ή της αλλοδαπής με θέματα παλαιογραφικού και κωδικολογικού ενδιαφέροντος (ομιλητές/ομιλήτριες: Χρήστος Τσαγγάλης, Σοφία Κοτζάμπαση Michael Gruenbart, Δήμητρα Μονιού, Ιωάννης Πολέμης, Χρήστος Σιμελίδης, Giuseppe De Gregorio).
5. Συνεχίστηκε η οργάνωση ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης ελληνικών χειρογράφων (η συλλογή αριθμεί περισσότερα από 1500 χειρόγραφα) για την εξυπηρέτηση των διδακτικών και ερευνητικών αναγκών των μελών του Εργαστηρίου και του Τμήματος, όπως και μεταπτυχιακών φοιτητών και υποψήφιων διδακτόρων. Με τη συλλογή ασχολήθηκε κυρίως το μέλος ΕΔΙΠ του Τομέα κ. Δήμητρα Σαμαρά.
6. Το εργαστήριο προσέφερε και συνεχίζει να προσφέρει επίσης βιβλιογραφική και λοιπή υποστήριξη στον μεταδιδακτορικό υπότροφο του ΕΛΙΔΕΚ κ. Δημήτριο Νίκου.